Buğday, tek yıllık bir bitki olup, her türlü iklim ve toprak koşullarında yetişebilecek çok sayıda çeşitlere sahip olması nedeniyle, dünyanın hemen her yerinde yetiştirilmektedir. Kısaca özelliklerinden bahsetmek gerekirse ılık ve serin iklim şartlarında yetişir ve organik maddesi yüksek topraklarda verimi yüksektir. Bu yazımızda buğday bitkisinin yetiştiricilik aşamalarından bahsederken uydudan da nasıl göründüğüne bakacağız. Gelişim dönemini uydu ile takip ederken örnek olarak sunacağımız tarla; 2023 sezonunda, Adana’ da sulu koşullarda yetiştirilen bir buğday tarlasıdır.

Bölüm 1: Toprak Hazırlığı

Toprak hazırlığının ana amacı adından da anlaşıldığı gibi tohumlar için uygun ortamı hazırlamaktır. Pullukla toprak sürülür, diskaro, tırmık çekilerek tohum yatağı hazırlanır. Böylece bitki kalıntıları toprağa karışır ve toprak kesekleri kırılır.

Bu aşamada uydu görüntülerine yansıyan bitki sağlığı görüntüsüne baktığımızda toprakta herhangi bir vejetatif aksam bulunmadığından görüntüsü “kırmızı” renk olacaktır.

Bölüm 2: Ekim ve Çimlenme

Buğday ekimi genellikle 15 Ekim-15 Kasım tarihleri arasında yapılmaktadır. Teorik olarak çimlenme, koleoptil ve kökçüğün tane yüzeyine çıkarak gözle görülür hale gelmesi olayıdır.

Çimlenme gelişme dönemlerinin ilki olduğundan, çimlenmenin olabilmesi için tohumda canlılığın bulunması; hastalık ya da zararlı tarafından zedelenmemiş, uygun çevre şartlarının da sağlanmış olması gerekmektedir. Su, çimlenme sırasındaki fiziksel ve kimyasal olayların gerçekleşmesini sağlamaktadır.

Bu aşamada uydu görüntülerine yansıyan bitki sağlığı (erken dönem) görüntüsüne baktığımızda çimlenmenin olduğu alanlarda “sarı” renge doğru bir geçiş görülmektedir. Hala kırmızı olarak görünen yerlerde bitki çıkışları geriden gelmektedir diyebiliriz.

Bölüm 3: Kardeşlenme ve Sapa Kalkma Dönemi

Kardeşlenme; tahıllarda bir tohumdan birden fazla sapın meydana gelmesi olayıdır. Günümüzde ıslahçıların temel amacı, bir tohumdan 1 veya 2 başağın elde edilmesidir. Hububat tarımında çevre şartlarının uygun gitmesi ile bitki başına fertil sap sayısı artmakta ve önemli bir verim unsuru olan birim alandaki başak sayısı pozitif etkilenmektedir.

Bu aşamada uydu görüntülerine yansıyan bitki sağlığı (erken dönem) görüntüsüne baktığımızda kardeşlenmenin olduğu alanlarda “sarı, yeşil” renk değişimleri görülmektedir. Yeşil alanlarda kardeşlenmenin daha hızlı gerçekleştiğini, sarı alanlarda daha yavaş olduğunu söyleyebiliriz.

Bu aşamada uydu görüntülerine yansıyan bitki sağlığı (erken dönem) görüntüsüne baktığımızda bitki boylanmaya başladığından, gelişimi güzel giden tarlarda homojene yakın bir ”yeşil” renk görmek isteriz.

Bölüm 4: Başaklanma, Hamur Olum, Fizyolojik Olum ve Hasat

Başak ucunun tamamen çıkması ve başağın kından tamamen kurtulması olarak tanımladığımız başaklanma dönemi sonrasında buğday taneleri şekilsel olarak oluşur ve tanede süt kıvamında protein ve karbonhidrat birikir. Bu dönem süt olum olarak adlandırılır. Tane içinin önce yumuşak hamur daha sonra katı hamur kıvamına gelmesi ile adlandırdığımız dönem ise hamur olumdur.

Bu dönemde gelişimi iyi olan tarlalarda (örnek tarlamızda olduğu gibi) uydu görüntülerinde homojen ve koyu yeşil renk görmek isteriz.

Peki gelişim geriliği yaşanan tarlalar uydudan nasıl görünür?

Bir başka örnek inceleyecek olursak;

İzmir’deki bir buğday tarlasında aynı dönemde homojen bir gelişim görülmemektedir, sarı kısımlarda gelişimin zayıf olduğunu görebiliyoruz. Bu durumlarda kullanıcımızı bildirimler tarlalarını ziyaret etmeleri konusunda uyarıyoruz.

Bölüm 5: Hasat

Tanelerin su kaybederek olgunlaşmasından sonra bitkinin toprakla ilişiğinin kesilmesi işlemine hasat denir. Örnek verdiğimiz tarlamızın daha hasadı gerçekleşmemiştir. Bu yüzden bir başka örnekle hasat olgunluğu ve hasadın gerçekleşmesini uydudan nasıl gördüğümüzü anlatacağım.  

Bitki hasat olgunluğuna ulaşırken renk değiştirmeye, su kaybetmeye başlar.

Bitki yeşil aksamını olgunlaşmaya bıraktığından bu durum bitki sağlığı indeksi ile bakıldığında sarı, kırmızı renklerde görünür. Yeşil kısımlar tamamen ortadan kalktığında bitkimiz hasat olgunluğuna ulaşmıştır diyebiliriz.

Hasat olgunluğu su stresi indeksi ile de tespit edilebilir.

Su stresi indeksimizde bitki bünyesindeki baz alırız. Bu tarlada orta ve doğu kısımlarda bitkinin bünyesinde su bulunduğunu, tam olarak hasada hazır olmadığını söyleyebiliriz. Tarlamız tamamen turuncu olduğunda hasat olgunluğuna ulaşmış demektir.

İlerleyen tarihlerde gerçek renk indeksi ile tarlamızı incelediğimizde ve grafikleri dikkate aldığımızda 2022 sezonunda, temmuz ayının başında hasadın gerçekleştirilmiş olduğunu görüyoruz.

Bu yazımızda buğday bitkisinin gelişim aşamalarında uyduya yansıyan görüntülerinden bahsetmiş olduk. Merak ettiğiniz farklı bitkiler veya uzaktan algılama konuları olursa bize iletebilirsiniz.

Tarımda uzaktan algılama teknolojisini yakında tarlası ev akıllı telefonu olan herkes kullanacak J İlklerden olmaya ne dersiniz?

REFERANSLAR

http://ankomer.com/Sayfa.aspx?pid=%2064&cid=%200&Lang=TR

https://www.siirt.edu.tr/dosya/personel/bugdayda-buyume-ve-gelisme-siirt-201852817276830.pdf

https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/68162/mod_resource/content/1/Tarla%20Bitkileri-4.pdf

https://todab.org.tr/files/BUGDAY%20VE%20ARPA%20TARIMI/B%C3%B6l%C3%BCm-3.pdf